Co komu do domu? Co wiecie o szkielecie?
Dom z cegły czy dom z drewna? A jeśli z drewna to w jakiej technologii budowany? Typowym domem z drewna jest dom z drewnianych bali. Drewniane domy z bali zachwycają swoją sielskością i nie kojarzą się już tylko z terenami górzystymi. Góralska technologia i estetyka osiadła na terenach nizinnych i ma się doskonale. Wszędzie powstają całoroczne drewniane domy mieszkalne, domy letniskowe, karczmy i hotele. Góralskie domy z drewna to temat na kilka artykułów. Oprócz domów z grubych bali, domy z drewna buduje się również w technologii szkieletowej. W tej technologii powstają także dość popularne od lat domy z prefabrykatów. Domy prefabrykowane? Szkieletowe domy z fabryki? Co wiecie o szkielecie?
Budowa domu. Drewno czy mur?
To nie jest jedyny wybór. Domy jednorodzinne budowane w technologii murowanej nie tracą na popularności. Ten typ budownictwa nie wymaga szczególnych wyjaśnień, mimo że technologię w kilku ostatnich dekadach znacznie unowocześniono, pojawiły się nowe materiały… Trwałość domu nadal jednak uzależniona jest przede wszystkim od jakości zastosowanych materiałów oraz profesjonalizmu (fachowości i doświadczenia) ekip go budujących. Pod względem trwałości drewno z murem w budownictwie przegrywa. Czy wygrywa gdziekolwiek? Owszem. Na przykład w szkutnictwie. Wszak Noe arkę zbudował z drewna a nie z cegieł. Ale bez żartów. 🙂
Ta nieco gorsza pozycja nie skreśla drewna z listy doskonałych materiałów konstrukcyjnych. Drewno ma się jednak doskonale nie tylko jako podstawowy materiał konstrukcji dachowych. Materiał i jego pochodne ma szerokie zastosowanie ogólnobudowlane. Nic nie wskazuje, aby w tym względzie cokolwiek mogło się zmienić. Inwestor ma do dyspozycji co najmniej kilka technologii, w których do budowy domu wykorzystuje się drewno lub materiały drewnopochodne.
Rynek budownictwa jednorodzinnego rządzi się swoimi prawami. Mimo technologicznego i materiałowego zróżnicowania, koszt budowy domu nie ulega radykalnej obniżce w związku z takim czy innym wyborem w tym względzie. Decydują trendy projektowe, metraż, koszty zakupu działki budowlanej, standard wykończenia oraz szereg czynników innych. Możliwości finansowe inwestora zawsze i wszędzie odgrywają rolę decydującą.
Głową muru nie przebijesz
Głowa do murów przebijania służyć nie powinna. Ktoś kiedyś ruszył głową i wymyślił dom o konstrukcji szkieletowej. Najprostszym przykładem takiej myśli konstruktorskiej może być indiańskie tipi. Tipi dla budowlańca domem nie jest, ale składa się z drewnianego szkieletu oraz swoistej skórzanej elewacji. Jeśli zatem szukamy przykładu najprostszego to indiańskie tipi może nim być. Indianie budowali domy piętrowe, ale o tym wiedzą tylko ci, którzy interesują się historią Ameryki prekolumbijskiej. Piętrowe tipi? Nie, nie.
Większe domy wymagały grubszego drewna oraz skomplikowanej konstrukcji zapewniającej im trwałość. W rozmaitych rejonach świata drewniane konstrukcje nośne (szkieletowe) wypełniano krowim łajnem, gliną, mieszanką gliny ze słomą lub/i trzciną (tzw. szachulec), wykorzystywano darń… Konstrukcje szkieletowe pokrywano drewnem na zewnątrz i wewnątrz. Tak jest i dzisiaj. Z czasem pojawiły się nowe koncepcje.
Drewniane konstrukcje nośne przez wieki stosowane były w budownictwie mieszkalnym i gospodarczym. W tej części Europy przykładem konstrukcji szkieletowej (inaczej ryglowej) jest tzw. mur pruski. W murze pruskim konstrukcja ściany wykonana jest z drewna, zaś puste pola wypełnia cegła, co elewacji nadaje oryginalny wygląd.
Budynki w konstrukcji szkieletowej można było stawiać z kilku gotowych elementów. Do szybkiego stawiania wiejskich stodół wykorzystywano uprzednio zmontowane konstrukcje szkieletowe (ramowe), które po wzniesieniu i połączeniu obijano deskami. Trwałość wiekowych konstrukcji szkieletowych zachwyca pod dziś dzień.
Fabryki domów? Domy z prefabrykatów
Spośród dostępnych technologii budowy domów mieszkalnych bardzo popularne są tzw. domy z prefabrykatów. Prefabrykacja domów polega na przygotowaniu jak największej liczby elementów domu poza terenem jego budowy. Domy z prefabrykatów na plac budowy dowożone są w postaci gotowych modułów, które wyspecjalizowane ekipy budowlane montują na uprzednio przygotowanej płycie fundamentowej.
Głównie jednak prefabrykacja sprowadza się do przygotowania (zgodnie z wybranym projektem) elementów ścian, stropu, dachu itd. Dzieje się to w halach produkcyjnych wykonawcy. Gotowe moduły dostarczane są na plac budowy. W tej technologii budynek w stanie surowym powstaje np. w 2-3 tygodnie. Szybkie tempo budowy domu może sprzyjać błędom. Warto mieć to na uwadze, ale to, ponieważ dotyczy to każdej technologii, nie powinno być czynnikiem odstraszającym.
Fabryki domów oferują najczęściej pełen zakres usług, zatem podczas gdy w halach trwa produkcja elementów domu, na działce budowlanej inne ekipy bez przeszkód zajmują się pracami przygotowawczymi. Zastosowana technologia prefabrykacji znacznie przyśpiesza tempo budowy. Daje to zdecydowaną przewagę nad domami budowanymi w technologii murowanej, w której, dla przyspieszenia kolejnych etapów budowy, trzeba wykorzystać np. agregaty osuszające.
Dom bez usterek
Skutki stosowania agregatów przyśpieszających procesy schnięcia wylewek, zapraw, klejów i farb, mogą uwidocznić się z czasem. Znane są przypadki odpadania tynków czy pojawiania się pęknięć wszędzie tam, gdzie zaprawa murarska czy klejowa nie miała szans przywrzeć do podłoża w procesie naturalnego schnięcia. Nie muszą się tym martwić tylko ci, którzy budowę domu podzielili na etapy, dzięki którym wszelkie mokre technologie mogły być poddane odpowiedniemu sezonowaniu. Ale to też zależy od np. fachowości wykonawcy.
W przypadku budownictwa prefabrykowanego na takie etapy inwestycji podzielić nie można. Dom prefabrykowany powstaje szybko, w związku z tym adekwatne środki finansowe inwestor musi mieć zabezpieczone już na starcie. O tym też trzeba pamiętać. Tylko inwestycję w technologii murowanej można realizować w kilka lat. Przy odpowiednim zabezpieczeniu niektórzy swoje wymarzone domu budują przez lat kilkanaście, zgodnie z napływem środków finansowych, nakładem pracy własnej, czyli tzw. metodą gospodarską.
Domy z prefabrykatów
Domy z prefabrykatów lub po prostu domy prefabrykowane często dla ułatwienia opisywane są jako domy szkieletowe lub budowane w technologii kanadyjskiej bądź skandynawskiej. Zarówno konstrukcje domów szkieletowych, jak i technologia np. kanadyjska w technologii domów prefabrykowanych występuje. Różnice są nie tylko w sposobie montażu elementów, ale również w zastosowanych materiałach. Aby zapoznać się z przykładami realizacji domów z prefabrykatów oraz poznać proces powstawania domu w tej technologii, warto zajrzeć na strony firm, które się tym zajmują. Wielu krajowych producentów domów nie tylko prezentuje oferowaną technologię, ale także liczne realizacje. Często wskazują adresy, gdzie za zgodą inwestora możemy taki dom zobaczyć, porozmawiać z mieszkańcami.
Prefabrykacja domu to – dokładnie rzecz ujmując – obudowanie drewnianego szkieletu przewidzianymi w tej technologii kolejnymi warstwami: ocieplającymi, izolacyjnymi, konstrukcyjnymi… W halach produkcyjnych powstają zatem gotowe moduły domu, które, po przewiezieniu na plac budowy, jako elementy wielkogabarytowe montuje się z użyciem dźwigów. Dom budowany w tej technologii w stanie surowym powstaje szybko. Technologia montażu gotowych modułów przyśpiesza dalsze prace instalacyjne i wykończeniowe. Wszystko to znacznie skraca termin oddania domu do zamieszkania, czyli doprowadzenia go do stanu “pod klucz”.
Najprostszym przykładem konstrukcji szkieletowej może być domek gospodarczy wolnostojący lub w formie przybudówki. O prefabrykacji w tym przypadku mówić nie wypada, bo wszystkie elementy wykonamy (dotniemy, potniemy, skręcimy) na miejscu, ale konstrukcja jest modelowo szkieletowa. Samodzielna budowa domku gospodarczego w najprostszej postaci może nas wiele nauczyć, a na pewno zaznajomi nas z tą technologią, mimo że w znacznie uproszczonym wydaniu. Domek gospodarczy to także konstrukcja szkieletowa wzmocniona, bo obita płytami, na zewnątrz deska elewacyjna, wewnątrz deska boazeryjna (z wyboru), ścianki wypełnione wełną mineralną (też z wyboru)…
Domy z prefabrykatów. Czas to pieniądz
Szukając ekonomicznych rozwiązań technologię tzw. domów prefabrykowanych na pewno warto rozważyć. W niektórych warunkach (np. trudny grunt) ta technologia może okazać się zbawienną. Domy z prefabrykatów są solidne, ale znacznie lżejsze niż te budowane tradycyjnie. Pośród licznych ofert producentów domów prefabrykowanych na pewno znajdziemy tę, która zaspokoi nasze potrzeby i którą dopasujemy do naszego portfela. Jeśli zależy nam również na czasie – tym bardziej. Warto wspomnieć, że czas realizacji inwestycji od momentu rozpoczęcia prac fundamentowych do oddania domu w stanie deweloperskim zwykle wynosi zaledwie 4 miesiące. Jeśli z jakichś powodów zależy nam na czasie? Jeśli budżet się zgada i mamy zabezpieczone środki na ten cel?
Po wykończeniu elewacji i pełnym oddaniu domu do zamieszkania trzeba nie byle jakiego znawcy, aby rozpoznał technologię budowy wskazanego domu parterowego tylko po jego cechach zewnętrznych. Z wnętrza domu też podpowiedzi raczej nie uzyska.
Budowa własnego domu wiąże się ze sporymi wydatkami. Konsekwencje naszych decyzji zostaną z nami na lata. Poszukując wykonawcy warto sprawdzić jego notowania na tzw. giełdzie internetowych opinii, popytać znajomych, a nawet wybrać się do kogoś, kto mieszka w domu wybudowanym w tej technologii i najlepiej przez firmę, z którą zamierzamy podpisać umowę. Sama umowa na budowę domu bezwzględnie powinna być skonsultowana z naszym prawnikiem i mieć zapisy korzystne dla nas – zwłaszcza w treści dotyczącej terminów, zakresu robót, technologii, materiałów, fachowości i jakości, gwarancji powykonawczej, usuwania usterek oraz warunków zapłaty. Diabeł tkwi w szczegółach, zatem… treść umowy powinna zawierać jak najwięcej zapisów szczegółowych. Nie bójmy się tego!
